Page 8 - PINARŞBAI Kültür Sanat Edebiyat Dergisi

PINARBAŞI Kültür Sanat Edebiyat Dergisi

Dr. Halil ATILGAN
AŞK VE SEVDA TÜRKÜLERİ ÜSTÜNE

Halk Edebiyatımızda aşk ve sevda denilince Ka- Böyle sallandıkça dünya malımsın
racaoğlan gelir akla. O bu konuda âşıkların usta- Yüceden yüceye Toros Dağı’sın
sıdır. Kendisini usta söyleyişleriyle kanıtlamış. Aşk Sabahın güneşi tez değer sana.”
ve sevda bayrağını hep en önde taşımış, kaptırma-
mak için de bütün gayretini göstermiştir. Aşk ve
sevdayı o öyle yalın ve sade anlatılır ki… İmren- Âşığın sevdiği: Yüceden yüceye Toros Dağı’dır.
memek elde değildir. Türkçeyi yeni öğrenen bir kişi Sabah güneşi ilk dağları vurur. Âşık sabah güneşi-
dahi onun demek istediğini en iyi şekilde anlar. O nin sevdiğine değmesinden rahatsızdır. Ola ki gü-
bazen dörtlüklerinde bülbülü havalandırır. Pazar- neş sevdiğinin gül benzini soldurur.
da satılması için sevdiğinin kölesi... Bazen de şahi- Dörtlükler aşk yüklüdür. Sevda yüklüdür. Burcu
nin cırnağına düşmüş bir kuş olur. burcu toprak kokar. Toros Dağları kokar. Yavşan
kokar. Kekik kokar. Çukurova kokar. Ovanın ipil
“Bülbül havalanmış yüksekten uçar ipil eden sarı sıcaklarını serer gözler önüne. Karşı
Has bahçe içinde gülüm var deyi yaylaya tırmanan katar katar göçler gelir aklınıza.
Sevdiğinin üstüne kol kanat germenin en açık ifa-
Seni seven âşık serinden geçer desi vardır sözlerde. Anlatım sade ve yalındır. Kır
Güzeller içinde yârim var deyi.” çiçekleri gibidir. Uyaklar arasındaki uyum, sevgiyi,
sevişmeyi hatırlatır sizlere. Hani esen yelden, uçan
diyerek seven aşıkların serinden geçeceğini söy- kuştan kıskanırım diyen dizeler sanki bu sözlere
ledikten sonra: nazire yapar.
Bozlağın her dörtlüğü ayrı bir güzellik arz eder.
Sözle müzik arasındaki uyum tek vücuttur. Halkın
Ben seni seviyom can ile candan duygusu bu dörtlüklerle, haykırışla arşı alaya ula-
İnsan kemlik görmez sevdiği yardan şır:
Canım esirgemem billahi senden
Götür sat pazarda kölem var deyi. “Salınıp gelende kimin yârisin
Böyle sallandıkça dünya malımsın
diyerek sevdiğine olan sadakatini ortaya koyar. Yüceden yüceye Toros Dağı’sın
Bu nasıl bir sadakattir bakar mısınız? Senden canı- Sabahın güneşi tez değer sana”
mı bile esirgemem. Bu can sana feda olsun. İstersen
köle pazarına götürür, kölem var diye de satabilir-
sin. Nasıl bir anlatım, nasıl bir ifade… Ve nasıl bir dizeleri konuyla ilgili söz söyleyecek olanlara pes
aşk, nasıl bir sevda… Ve de türküleşmiş Karacaoğ- dedirttirecek niteliktedir. Sevdiği yücelerden yüce-
lan dörtlükleri… dir. Toros Dağları gibi. Erişilmez, ulaşılmaz. Onun
Karacaoğlan: Yüzyıllardır Anadolu’yu dalga dal- için de sabahın güneşi sevdiğine tez ulaşır. Güneşin
ga saran bir ses, dillerden düşmeyen türkü, gözler- sevdiğine tez ulaşmasını siz nasıl anlatırsınız. Han-
gi kitaba, hangi dizelere sığdırabilirsiniz. Sabahın
de şavkıyan ışık, gönüllerde kabaran bir heyecan. güneşinin tez değmesi, sevdiğinin Toros Dağları
Dağlarda uğultu, ovaların sarı başaklarında ak kadar yüce olması ancak gönül dediğimiz izafi kav-
çiçek açan, Çukurova pamuğunda bereket, aşk ve ramla dile getirilir. İşte o da deli gönül dediğimiz
sevda denilince akla ilk gelen isimdir Karacaoğlan. kavramla müthiş bir şekilde dile getirilmiştir. Son
Karacaoğlan der de ustasını örnek alan İrfani de- dörtlükte İrfani tapşırır:
mez mi. O da der. Sevgisini o da döker dörtlüklere.

“İrfani’yim kimse yârin övmesin
“Salınıp gelende kimin yârisin Çözemedim ak göğsünün düğmesin
Gel böyle salınma göz değer sana. Topla fistanını yere değmesin
Alların üstüne yeşil geyinme Yollar sulanmamış toz değer sana”
Zalim düşmanlardan söz değer sana.”

diyerek az sözle büyük bir sevgi selini dile getirir.
dizeleri bir Çukurova Bozlağı olarak çıkar kar- Dörtlüklerdeki: “Göz değer sana / Söz değer sana /
şımıza. Türküleşerek bozlak olan dörtlükler yürek Toz değer sana” uyakları bir ananın çocuğuna nin-
yakan cinsten. İkinci dörtlüğün sözleri ise daha da ni söylemesi gibi dinlendirici ve liriktir.
beter… Aşk ve sevda insanlığın var oluşundan bu yana
işlenmiş, anlatılmış, geçmişten günümüze de tüm
“Sallanıp gelen de kimin yârisin sanatçılar, halk ozanları, şairler, yazarlar, kısaca sa-

06 3. Sayı Haziran 2024